ทะนุกิ หรือ จิ้งจอกแรคคูนญี่ปุ่น

ทะนุกิ หรือ จิ้งจอกแรคคูนญี่ปุ่น 

ชื่อภาษาอังกฤษ: Japanese raccoon dog, Tanuki  ชื่อภาษาญี่ปุ่น: 狸, タヌキ, たぬき  ชื่อวิทยาศาสตร์: Nyctereutes procyonoides viverrinus  ทะนุกิเป็นชนิดย่อยของจิ้งจอกแรคคูน (N. procyonoides) ชนิดหนึ่ง

ทะนุกิ มีลักษณะและพฤติกรรมทั่วไปเหมือนกับจิ้งจอกแรคคูนชนิดอื่น ๆ แต่มีขนาดเล็กกว่าและกะโหลกหัวมีขนาดเท่ากับชนิดย่อย N. p. ussuriensis  แต่ก็มีขนนุ่มที่สุดในบรรดาจิ้งจอกแรคคูนทั้งหมด พบกระจายพันธุ์อย่างกว้างขวางเฉพาะในประเทศญี่ปุ่น

ในประเทศญี่ปุ่น ทะนุกิ เป็นสัตว์ที่ชาวญี่ปุ่นเชื่อว่า เป็นปีศาจที่สามารถแปลงร่างได้ โดยใช้ใบไม้แปะไว้ที่หน้าผาก โดยความเชื่อนี้ปรากฏให้เห็นบ่อย ๆ ตามสื่อในวัฒนธรรมร่วมสมัยต่าง ๆ อย่างการ์ตูนญี่ปุ่น เช่น Pom Poko ในปี ค.ศ. 1994 เป็นต้น โดยเชื่อว่าเป็นสัตว์ที่ชอบดื่มเหล้าสาเก แต่จะไม่ซื้อเหล้าสาเกให้เปลืองเงินแต่จะใช้วิธีการแปลงร่างหลอกเอาเหล้ามาดื่ม รักสนุก และจะชอบหลอกมนุษย์ด้วยการแปลงลูกอัณฑะให้มีขนาดใหญ่ด้วย

ความเชื่อเรื่องทะนุกิของญี่ปุ่น ได้รับอิทธิพลมาจากจีนพร้อมกับความเชื่อเรื่องปีศาจจิ้งจอก ซึ่งในจีนแทบไม่มีความเชื่อเรื่องทะนุกิอยู่เลย แต่มีการสับสนในชนิดของสัตว์เมื่อถึงญี่ปุ่น

โดยคำว่า "狸" เป็นคำคุณศัพท์ในภาษาจีนกลางสมัยใหม่ (ออกเสียง "หลี่") เดิมมีความหมายถึงสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมขนาดกลาง เช่น แมว เป็นหลัก แต่เมื่อคำนี้ได้ถูกนำมาใช้ในญี่ปุ่น ปัญญาชนชาวญี่ปุ่นไม่อาจหาสัตว์ที่เหมาะสมที่จะนำมาใช้ได้ จึงใช้ไปในความหมายทั่วไปเช่น ทะนุกิ, แมวดาว, แบดเจอร์ยุโรป, เพียงพอน และกระรอกบินยักษ์ญี่ปุ่น

ปัจจุบันในญี่ปุ่น มักปรากฏเครื่องปั้นดินเผารูปทะนุกิยืนสองขา พุงป่อง สวมหมวกฟาง มือข้างหนึ่งถือขวดเหล้าสาเก และอีกข้างถือถุงเงินที่ยังไม่ได้ใช้ประดับอยู่ตามหน้าร้นเหล้า, ร้านอาหาร, หน้าวัดหรือศาลเจ้า, บ้านเรือนทั่วไป หรือกระทั่งข้างทางถนน นัยว่าเป็นสัญลักษณ์แห่งความโชคดีเหมือนมะเนะกิเนะโกะ ซึ่งรูปปั้นดินเผานี้ชื่อ "ชิงะระกิยะกิ" (信楽焼き) มีแหล่งผลิตเพียงแห่งเดียวเท่านั้น คือ เมืองชิงะระกิ อำเภอโคกะ จังหวัดชิงะ